ΦΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ

ΣΤΟΝ ΑΡΚΤΙΚΟ  

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΠΑΡΕΝΤΣ

31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1942

Άγγελος Ν. Δαλασσηνός

ΠΕΡΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 1942 ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΤΟΥ ΑΡΚΤΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ. ΕΠΙΧΕΙΡΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ, ΤΑ ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟΔΕΚΑΤΙΖΑΝ ΤΙΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΝΗΟΠΟΜΠΕΣ, ΚΑΤΑΦΕΡΝΟΝΤΑΣ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΝ ΣΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΡΩΣΙΑ. ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΣΕ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΙΣ ΝΙΚΕΣ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΘΩΡΗΚΤΑ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΤΟ ΠΑΡΑΜΙΚΡΟ ΜΕΡΙΔΙΟ. Η ΦΟΒΙΑ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥ ΘΩΡΗΚΤΟΥ ΤΟΥ, ΤΑ ΚΡΑΤΟΥΣΕ ΚΑΘΗΛΩΜΕΝΑ ΣΤΑ ΝΟΡΒΗΓΙΚΑ ΦΙΟΡΔ. ΕΩΣ ΟΤΟΥ ΣΤΙΣ 30 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1942 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ: Η ΝΗΟΠΟΜΠΗ JW-51B, ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΜΕΝΗ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΕΛΑΦΡΑ ΣΚΑΦΗ, ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΚΑΘ΄ΟΔΟΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΡΩΣΙΑ. ΤΟ ΘΩΡΗΚΤΟ «ΤΣΕΠΗΣ» “LUETZOW”, ΤΟ ΒΑΡΥ ΚΑΤΑΔΡΟΜΙΚΟ “HIPPER” ΚΑΙ ΕΞΙ ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΑ ΑΠΕΠΛΕΥΣΑΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΔΙΩΞΟΥΝ. ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΤΟΥ 1942, ΚΑΘΩΣ Ο ΧΙΤΛΕΡ ΠΕΡΙΜΕΝΕ ΕΝΑΓΩΝΙΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΕΙΔΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ, ΕΛΑΒΕ ΤΟ ΑΚΟΛΟΥΘΟ ΜΗΝΥΜΑ: «…Η ΜΑΧΗ ΕΧΕΙ ΑΓΓΙΞΕΙ ΤΟ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΜΑ ΤΗΣ. ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΕΙΝΑΙ  ΜΙΑ ΚΟΚΚΙΝΗ ΑΝΤΑΥΓΕΙΑ ΣΤΟ ΑΡΚΤΙΚΟ ΛΥΚΟΦΩΣ».

«Στην ξηρά είμαι λιοντάρι. Στην θάλασσα είμαι δειλός», είχε ομολογήσει ο ίδιος ο Χίτλερ σε ότι αφορούσε στις επιχειρήσεις των δύο αυτών σωμάτων. Εκτός όμως, από την άγνοια του γύρω από την στρατηγική του ναυτικού πολέμου, διατηρούσε πάντοτε μία γενικότερη επιφυλακτική στάση απέναντι στο ναυτικό. Του ήταν αδύνατον να σβήσει από το μυαλό του την εικόνα του “Graf Spee” να ανατινάζεται έξω από το λιμάνι του Μοντεβιδέο τον Δεκέμβριο του 1939 ή πολύ περισσότερο να ξεχάσει τα τελευταία δραματικά σήματα του “Bismarck” τον Μάϊο του 1941. Τα γεγονότα αυτά θα χαράσσονταν βαθιά μέσα του, καθορίζοντας για πάντα τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετώπιζε έκτοτε κάθε ναυτική επιχείρηση, παρότι οι απώλειες των δύο αυτών πλοίων οφείλονταν αποκλειστικά στην ανικανότητα του ίδιου και του γερμανικού επιτελείου, και όχι στην έλλειψη μαχητικότητας του στόλου επιφανείας, ο οποίος μαχόταν με την ίδια αποφασιστικότητα που μάχονταν και όλα τα άλλα σώματα των ενόπλων δυνάμεων. Παρόλα αυτά, δίσταζε να χρησιμοποιήσει τα θωρηκτά του σε επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας, αμετάπειστος για την πολεμική τους αξία. Όποιες επιτυχίες είχε να επιδείξει η Γερμανία στον κατά θάλασσα πόλεμο είχαν επιτευχθεί στην Βόρεια Θάλασσα κατά των Συμμαχικών αρκτικών νηοπομπών τα μέσα του 1942, από τη συνδυασμένη δράση των U-Boat και της Luftwaffe, καταφέρνοντας να μειώσουν δραματικά την αποστολή στρατιωτικού υλικού προς τη Σοβιετική Ένωση στο ελάχιστο. Όμως, όλο εκείνο το διάστημα, τα υπερήφανα γερμανικά θωρηκτά είχαν παραμείνει απλοί, απομεμακρυσμένοι ακροατές εκείνων των νικών. Ο Χίτλερ δεν αποτολμούσε να εκθέσει τα πανάκριβα πλοία του σε οποιονδήποτε κίνδυνο.  

Στην βρετανική πλευρά επικρατούσε ο ίδιος ακριβώς φόβος για μία ενδεχόμενη έξοδο των βαρέων γερμανικών μονάδων. Όμως, με τις μάχες στο ανατολικό μέτωπο, και ιδιαίτερα στο Στάλινγκραντ, να αγγίζουν δραματικά ύψη, απορροφώντας τεράστιες ποσότητες ανθρώπινου δυναμικού και υλικών, η επιμονή του Στάλιν στην λήψη βοήθειας μέσω των βρετανικών νηοπομπών γινόταν ολοένα πιεστικότερη. Παρότι η Αγγλία εκείνη την εποχή αντιμετώπιζε οξύτατη έλλειψη τροφίμων και πολεμικού υλικού, ο Τσώρτσιλ επέμεινε στην συνέχιση των νηοπομπών, έστω κι αν όλοι τις θεωρούσαν ανέκαθεν μία καταδικασμένη υπόθεση, η οποία δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε αρχίσει.

Οι δυσβάσταχτες απώλειες της άνοιξης και του θέρους του 1942, επέφεραν μία ριζική αλλαγή στις τακτικές των αρκτικών νηοπομπών. Από τον Νοέμβριο του ίδιου έτους οι νηοπομπές θα διεξάγονταν μόνο κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, εκμεταλλευόμενες το σκοτάδι της πολικής νύκτας που επικρατούσε από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου για να περάσουν αθέατες κάτω από τα μάτια του εχθρού. Εκείνη την εποχή του έτους στον Αρκτικό ωκεανό ο ήλιος δεν ανατέλλει ποτέ πάνω από τον ορίζοντα. Αγγίζοντας μία γωνία μόλις 6^ο κάτω από αυτόν, σκορπίζει ένα αχνό και ανεπαίσθητο λυκόφως από τις 09.00 μέχρι τις 12.00, όταν, κατάκοπος πια από το έργο του, δύει και πάλι, παραχωρώντας τη θέση του στο πολικό σκοτάδι. Δεδομένων και των υπολοίπων συνηθισμένων δυσμενών καιρικών συνθηκών της περιοχής, ο εντοπισμός μίας νηοπομπής καθίστατο σχεδόν αδύνατος από τα εχθρικά αεροσκάφη και τα υποβρύχια, αφήνοντας ανοικτό το περιθώριο μόνο για μία επίθεση πλοίων επιφανείας.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1942 η νηοπομπή JW-51A απέπλευσε από την Σκωτία με προορισμό το Μουρμάνσκ της Ρωσίας, μεταφέροντας 100.000 τόνους πολεμοφοδίων. Την ημέρα των Χριστουγέννων είχε καταφθάσει σώα και αβλαβής στον προορισμό της, χωρίς καν να έχει γίνει αντιληπτή από τις γερμανικές δυνάμεις. Η είδηση έκανε τον Χίτλερ να εκραγεί κατά του Αρχηγού του Πολεμικού Ναυτικού, αρχιναύαρχου Έριχ Ραίντερ και των πλοίων του, τα οποία «…κάθονταν άχρηστα στα φιόρδ» - μία κατάσταση η οποία τον εξόργιζε ακόμα περισσότερο επειδή, κατά βάθος, ήταν εκείνος ο οποίος είχε επιβάλλει τόσους περιορισμούς στη δράση των θωρηκτών του, καθιστώντας ουσιαστικά, αδύνατη την ανάληψη επιχειρήσεων. Η επόμενη προγραμματισμένη νηοπομπή προς το Μουρμάνσκ ήταν η JW-51Β (το δεύτερο ήμισυ της JW-51Α), η οποία απέπλευσε από την Σκωτία στις 22 Δεκεμβρίου 1942. Αντίθετα όμως από την προηγούμενη, ο απόπλους της έγινε σύντομα αντιληπτός. Στις 30 Δεκεμβρίου η νηοπομπή εθεάθη από το U-354 του ανθυποπλοίαρχου Χέρσελμπ, ο οποίος ανέφερε ότι η νηοπομπή προστατευόταν «…μόνο από ελαφρά σκάφη, χωρίς την παρουσία βαρέων μονάδων».

Ήταν η ευκαιρία που αναζητούσε επιμόνως ο Ραίντερ, για να αποδείξει στον Φύρερ την εσφαλμένη εντύπωση που είχε σχηματίσει για τον στόλο του. Με τις προοπτικές μίας επίθεσης να δείχνουν ενθαρρυντικές, εξασφάλισε την συγκατάθεση του Χίτλερ και ανέθεσε το σχέδιο δράσης στον διακεκριμένο υποναύαρχο Όσκαρ Κούμμετς (Oskar Kummetz). Το μεσημέρι της 30^ης Δεκεμβρίου ο Κούμμετς έθεσε την δύναμή του σε ετοιμότητα τριών ωρών και κάλεσε τους κυβερνήτες των πλοίων του για την ενημέρωση του σχεδίου επίθεσης.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ»

Στην ιστορία των ναυτικών επιχειρήσεων, ελάχιστα σχέδια υπήρξαν τόσο ευφυή όσο εκείνο της επιχείρησης «Ουράνιο Τόξο» (“Regenbogen”). Στην επίθεση θα ελάμβαναν μέρος δύο από τα βαρέα πλοία επιφανείας του γερμανικού στόλου, το βαρύ καταδρομικό “Hipper” και το θωρηκτό «τσέπης» “Luetzow”, υπό την συνοδεία έξι αντιτορπιλικών. Ο Κούμμετς χώρισε τη δύναμή του σε δύο ομάδες. Η πρώτη αποτελείτο από το “Hipper”, ως ναυαρχίδα του, συνοδευόμενο από τα αντιτορπιλικά “Friedrich Eckholdt”, “Richard Beitzen” και Z-29. Η δεύτερη αποτελείτο από το “Luetzow”, και τα αντιτορπιλικά Z-30, Z-31 και “Theodor Riedel”. Θέλοντας να αποφύγει την επίθεση βρετανικών αντιτορπιλικών κατά τη διάρκεια της νύκτας, όπου τα ίχνη των τορπιλών είναι δυσδιάκριτα, ο Κούμμετς αποφάσισε να διεξάγει την επίθεση κατά τη διάρκεια των τριών ωρών του πολικού λυκόφωτος, όταν η ορατότητα θα άγγιζε περίπου τα 16 χλμ.

Η επίθεση θα είχε την μορφή κυκλωτικής κίνησης «τανάλιας»: Οι δύο ομάδες θα πλησίαζαν την νηοπομπή από τα νώτα (νοτιοδυτικά) με κατεύθυνση ανατολική. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Κούμμετς θα εκμεταλλευόταν το λιγοστό διαθέσιμο φως το οποίο θα του επέτρεπε να διακρίνει τις σιλουέτες των εχθρικών πλοίων να διαγράφονται επάνω στον ανατολικό ορίζοντα. Η ομάδα του “Hipper” θα προπορευόταν, ανοίγοντας πρώτη την επίθεση από το βόρειο πλευρό, προσελκύοντας επάνω της τα αντιτορπιλικά συνοδείας. Τα μεταγωγικά της νηοπομπής, απροστάτευτα πλέον, θα απομακρύνονταν από τον εχθρό, στρεφόμενα νότια, οδηγούμενα αναπόφευκτα, επάνω στην ομάδα του “Luetzow” και των βαρέων πυροβόλων του, η οποία θα πλησίαζε από εκείνη την κατεύθυνση. Ήταν ένα εξαιρετικό σχέδιο το οποίο, εάν εκτελείτο σωστά, θα απέφερε έναν θρίαμβο.  

  Το βαρύ καταδρομικό “Admiral Hipper”. Με οπλισμό οκτώ πυροβόλων των 8 in, 12 των 4,1 in, 12 των 37 in και 12 τορπιλοσωλήνες, ήταν σχεδόν απρόσβλητο από τα πυροβόλα των βρετανικών αντιτορπιλικών, αλλά έχασε την ευκαιρία να επέμβει δυναμικά πριν την εμφάνιση των βρετανικών καταδρομικών. Όπως και το “Luetzow”, μετά την ναυμαχία της θάλασσας Μπάρεντς δεν έλαβε μέρος σε καμία άλλη ναυτική επιχείρηση μεγάλης κλίμακος. Αυτοκαταστράφηκε στο Κίελο στις 2 Μαΐου 1945.

2.      

Το θωρηκτό «τσέπης» “Luetzow”. Η επιτυχία της επιχείρησης «Ουράνιο Τόξο» βασιζόταν πολύ στον βαρύ οπλισμό του. Ωστόσο, ο άπειρος στη μάχη πλοίαρχος Ρούντολφ Στάνγκε έχασε δύο φορές την ευκαιρία να αποδεκατίσει την απροστάτευτη νηοπομπή. Κατά τις τελευταίες ημέρες του πολέμου το “Luetzow” υποστήριξε την υποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων στην Βαλτική και αυτοβυθίστηκε στο λιμάνι του στις 4 Μαΐου 1945.  

Η νηοπομπή JW-51B αποτελείτο από 14 φορτηγά πλοία τα οποία μετέφεραν ένα ανεκτίμητο φορτίο 2.046 οχημάτων, 202 αρμάτων μάχης, 87 μαχητικών, 33 βομβαρδιστικών, 24.150 τόνων καυσίμου και 54.321 τόνων διαφόρων εφοδίων. Την δύναμη προστασίας της αποτελούσαν πέντε αντιτορπιλικά, τα HMS “Onslow”, “Obedient”, “Obdurate”, “Orwell” και “Achates”. Διοικητής της δύναμης ήταν ο πλοίαρχος Ρόμπερτ Σαιντ Βίνσεντ Σέρμπρουκ (Robert Saint Vincent Sherbrooke), με ναυαρχίδα του το HMS “Onslow”, στην πρώτη του αρκτική αποστολή. Ο Γερμανός αντίπαλός του δεν θα μπορούσε να είχε εμπνευσθεί ένα καλύτερο επιθετικό σχέδιο ακόμα κι αν βρισκόταν στο μυαλό του Σέρμπρουκ, αφού το αντίστοιχο σχέδιο αμύνης του Άγγλου πλοίαρχου προέβλεπε εκείνες ακριβώς τις κινήσεις που επιθυμούσε ο Κούμμετς: με την πρώτη ένδειξη επίθεσης γερμανικών σκαφών, τα τέσσερα αντιτορπιλικά “Onslow”, “Obedient”, “Orwell” και “Obdurate”, θα αποσπώντο από την νηοπομπή για να επιτεθούν κατά του εχθρού, ενώ το “Achates” θα παρέμενε με τα μεταγωγικά, εξαπολύοντας προπέτασμα καπνού για να καλύψει την απομάκρυνσή τους.

Τα αντιτορπιλικά που θα ανελάμβαναν να αποκρούσουν την επίθεση θα είχαν να επιτελέσουν και το δυσκολότερο καθήκον. Ευάλωτα στα βαρύτερα γερμανικά πυροβόλα και με περιορισμένο αριθμό τορπιλών, θα έπρεπε να περιορίζονται μόνο σε προσποιήσεις επιθέσεων τορπιλισμού, χωρίς όμως πραγματικά να εξαπολύουν τις τορπίλες τους. Πραγματικές επιθέσεις θα διεξάγονταν μόνο σε μικρή απόσταση από τα εχθρικά πλοία, μόνο όταν πλέον η επιτυχία μίας βολής θα ήταν σχεδόν βέβαιη. Οι Βρετανοί γνώριζαν την επιφυλακτικότητα των αντιπάλων τους για την απειλή τορπιλισμών μέσα στο σκοτάδι και αυτό ήταν και το μοναδικό πλεονέκτημα που διέθεταν – αν εξαπέλυαν τις τορπίλες τους θα έχαναν αυτοστιγμεί το πλεονέκτημά τους, απομένοντας ουσιαστικά, άοπλοι απέναντι στα γερμανικά μεγαθήρια, όπως ακριβώς μία μέλισσα η οποία πεθαίνει αν χρησιμοποιήσει το κεντρί της.  

Το γερμανικό αντιτορπιλικό Ζ-30 της κλάσης Narvik. Με κύριο οπλισμό πέντε πυροβόλων των 5,9 in, οκτώ τορπιλοσωλήνων και ταχύτητα 36 κόμβων, ήταν κατά πολύ ανώτερο των αντίστοιχων βρετανικών αντιτορπιλικών, ισάξιο των ελαφρών καταδρομικών ΗΜS “Sheffield” και “Jamaica”.  

Παρόλα αυτά, αν οι χειρότεροι φόβοι του επαληθεύονταν, το μόνο στο οποίο είχε να ελπίζει ο Σέρμπρουκ ήταν η έγκαιρη επέμβαση της Δύναμης “R”. Υπό την διοίκηση του υποναύαρχου Ρόμπερτ Μπέρνετ (Robert Burnett), ενός βετεράνου των αρκτικών νηοπομπών, η δύναμη αυτή αποτελείτο από τα ελαφρά καταδρομικά HMS “Sheffield” (ναυαρχίδα) και “Jamaica”. Αυτά θα ακολουθούσαν την νηοπομπή από βορειότερη θέση και απόσταση 30-55 μίλια (ν.μ.), παρέχοντας απομεμακρυσμένη κάλυψη, ώστε η παρουσία τους να μη γίνει άμεσα αντιληπτή από τον εχθρό. Βέβαια ο οπλισμός και η θωράκιση των δύο βρετανικών καταδρομικών υπολείπονταν κατά πολύ εκείνων των “Hipper” και “Luetzow”, οπότε η επέμβαση της δύναμης του Μπέρνετ θα ήταν περισσότερο ένα έσχατο μέτρο άμυνας, παρά ένας «άσσος στο μανίκι». Παρόλα αυτά, η παρουσία της παρέμενε άγνωστη στους Γερμανούς, οπότε υπήρχε πάντα η ελπίδα μίας αριθμητικής ισορροπίας και ενός τακτικού αιφνιδιασμού.

«…ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΟΥΝ ΠΕΡΙΤΤΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ»

Η γερμανική δύναμη απέπλευσε από το Άλτενφιορντ της Νορβηγίας στις 17.45 της 30^ης Δεκεμβρίου με κατεύθυνση βορειοανατολική και τα έξι αντιτορπιλικά ανεπτυγμένα μπροστά από τα “Hipper” και “Luetzow”. Όμως πριν ακόμα αποπλεύσει, ο Κούμμετς είχε ήδη αρχίσει να βομβαρδίζεται με σήματα περιοριστικών διαταγών σε ότι αφορούσε στον τρόπο δράσης του. Στις 15.00: «Αποφύγετε εμπλοκή με ανώτερες δυνάμεις, ειδάλλως επιτεθείτε εκμεταλλευόμενοι την πλεονεκτική σας θέση». Και λίγο αργότερα, στις 18.00, ενώ βρισκόταν ήδη εν πλω: «Παρά τις ισχύουσες επιχειρησιακές διαταγές, συνιστάται σύνεση ακόμη και εναντίον ισοδύναμων αντιπάλων. Κρίνεται σκόπιμο να αποφευχθούν περιττοί κίνδυνοι». Ήταν τα λόγια που θα σφράγιζαν την έκβαση της επιχείρησης και την τύχη όλων των γερμανικών θωρηκτών. Η αμφίλογη φράση περί «…ισοδύναμων αντιπάλων», έμενε αδιευκρίνιστη: ισοδύναμων αριθμητικά, ισοδύναμων σε ισχύ πυρός ή ισοδύναμων σε μέγεθος; «Ισοδύναμος αντίπαλος» θα μπορούσε να σημαίνει οτιδήποτε, ανάλογα με την εκάστοτε τακτική κατάσταση και τις συνθήκες εμπλοκής. Δεν υπήρχαν πίνακες αντιστοιχίας καταδρομικών και αντιτορπιλικών και ούτε θα μπορούσαν ποτέ να υπάρξουν, αφού σε μία μάχη τα πάντα εξαρτώνται από τον τρόπο δράσης, την επιθετική πρωτοβουλία των διοικητών και τις ικανότητες εκάστου. Στο μυαλό οποιουδήποτε διοικητή, τα λόγια αυτά μπορούσαν να ερμηνευθούν μόνο ως επιφυλακτικότητα και περιορισμό ελευθερίας δράσης και ανάληψης πρωτοβουλίας. Πόσο μάλλον, όταν αυτά τα λόγια προέρχονταν από τον ίδιο τον Φύρερ, ο οποίος, όπως γνώριζαν όλοι πολύ καλά στο ναυτικό «…δεν μπορούσε να κλείσει μάτι όταν τα πλοία του βρίσκονταν στη θάλασσα». Αν αυτά τα λόγια βάραιναν στη σκέψη ενός εμπειροπόλεμου και διακεκριμένου ναυάρχου όπως ο Κούμμετς, μπορούμε εύκολα να φαντασθούμε τι επίδραση θα είχαν στην κρίση του πλοίαρχου Ρούντολφ Στάνγκε (Rudolf Stange), κυβερνήτη του “Luetzow”, για τον οποίον εκείνη ήταν η πρώτη του μάχιμη διοίκηση και μάλιστα ενός θωρηκτού…  

Υποναύαρχος Όσκαρ Κούμμετς, διοικητής της επιχείρησης «Ουράνιο Τόξο». Ηλικίας 51 ετών τον καιρό της ναυμαχίας, είχε εκπονήσει ένα καταπληκτικό σχέδιο για την καταστροφή της JW-51B, αλλά οι ασφυκτικά περιοριστικές διαταγές που είχε λάβει και ο φόβος τορπιλισμού από τα βρετανικά αντιτορπιλικά του στέρησαν μία βέβαιη νίκη μέσα από τα χέρια.  

Το σχέδιο Κούμμετς της επιχείρησης «Ουράνιο Τόξο».  

Καθώς το σκοτάδι της 30^ης Δεκεμβρίου παραχωρούσε αργά τη θέση του στο αχνό, αρκτικό λυκόφως της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς του 1942, η γερμανική Ομάδα Μάχης περνούσε το γεωγραφικό πλάτος του Βορείου Ακρωτηρίου, ακολουθώντας το ίχνος του χάρτη το οποίο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Κούμμετς, αντιπροσώπευε την πορεία της JW-51Β. Ο καιρός ήταν σχετικά καθαρός, με χαμηλή νέφωση και αραιά διαστήματα χιονόπτωσης. Η ορατότητα κυμαινόταν μεταξύ 14-18 χλμ και άνεμος βορειοδυτικός, έντασης τριών Μποφόρ. Η θάλασσα τεταραγμένη με την θερμοκρασία -16^ο C.

Ακόμη και χωρίς την παρουσία εχθρού, η αχανής, σκοτεινή υδάτινη έκταση της θάλασσας Μπάρεντς αποτελούσε από μόνη της έναν κίνδυνο. Άνεμοι έντασης τυφώνα σφύριζαν πάνω από τους πολικούς πάγους, μεταφέροντας μαζί τους παγωμένο χαλάζι το οποίο σχημάτιζε στρώματα πάγου πάνω στα καταστρώματα των πλοίων – στρώματα τα οποία θα έπρεπε να αφαιρούνται τακτικά με την χρήση σκαπανικών, προκειμένου το βάρος τους να μη προκαλεί προβλήματα σταθερότητας. Όλοι οι μηχανισμοί έπρεπε να τίθενται τακτικά σε κίνηση για να μη παγώνουν. Κύματα ύψους 20 μ. κτυπούσαν αλύπητα τα πλοία. Ο θόρυβος της πλώρης η οποία έσπαγε τα επερχόμενα κύματα, το κροτάλισμα των αλυσίδων της άγκυρας και άλλων αντικειμένων τα οποία διαρκώς μετακινούνταν, αποτελούσαν μία μόνιμη πηγή εκκωφαντικού θορύβου και δυσφορίας για τα πληρώματα. Οι θερμοκρασίες μπορούσαν να αγγίξουν και τους -50°C. Οι ψιχάλες των κυμάτων λειτουργούσαν σαν οξύ: ήταν ικανές να προκαλέσουν έγκαυμα σε οποιοδήποτε εκτεθειμένο μέρος του δέρματος. Για τα πληρώματα των βρετανικών αντιτορπιλικών τα προβλήματα ήταν ακόμα μεγαλύτερα. Αντίθετα με άλλα πολεμικά πλοία, οι πυργίσκοι των πυροβόλων τους ήταν ανοικτοί. Αυτό προκαλούσε τεράστια προβλήματα, αφού ο πάγος σχηματιζόταν ακόμα και πάνω στους μηχανισμούς των πυροβόλων, προκαλώντας συχνές εμπλοκές.

Εκείνη τη στιγμή, στη θάλασσα Μπάρεντς, βρίσκονταν τρεις διαφορετικές ομάδες πλοίων. Η νηοπομπή συνέχιζε συγκροτημένη την ανατολική πορεία της, υπό την προστασία των αντιτορπιλικών του Σέρμπρουκ. Η Δύναμη “R” απείχε 30 ν.μ. βόρεια της νηοπομπής, χωρίς όμως να γνωρίζει την ακριβή θέση της. Ο Κούμμετς φαινόταν να βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τον Μπέρνετ, αφού στις 07.18 της 31^ης Δεκεμβρίου είχε τις πρώτες ενδείξεις μίας επιτυχημένης καταδίωξης, σημειώνοντας στο ημερολόγιό του:

«Διόπτευση 060, δύο σιλουέτες», και λίγο αργότερα, με σήμα του προς το “Friedrich Eckholdt”:

«07.25. Διόπτευση 092, έξι σιλουέτες. Απόσταση 10 ν.μ. Ερευνήσατε».

Στις 07.53 οι αναφορές των οπτήρων στην δεξιά πλευρά της γέφυρας για την εμφάνιση εννέα πλοίων, του έδωσαν πλέον την επιβεβαίωση που χρειαζόταν. Την ίδια ώρα, ο Στάνγκε από την γέφυρα του “Luetzow” υπολόγιζε ότι η JW-51B έπρεπε να βρίσκεται 80 ν.μ. βορειότερα, μέσα στις σιαγόνες της λαβίδας των γερμανικών πλοίων, την οποία αυτός ετοιμαζόταν τώρα να κλείσει από τα νότια.

Σε τοποθεσίες όπως ο Αρκτικός ωκεανός, όπου ακόμα και μέσα σε ένα καταδρομικό, η μοναξιά είναι το κυρίαρχο στοιχείο στα ανθρώπινα συναισθήματα, ένας διοικητής βασίζεται τόσο στην λογική, όσο και στην διαίσθηση. Ατενίζοντας από την γέφυρα του “Sheffield” την σκοτεινή απεραντοσύνη του ωκεανού, ο Σέρμπρουκ γύρισε στον πλωτάρχη Τόμας Μάρτσαρντ και είπε:

«Πρώτε, έχω την αίσθηση ότι κάτι πρόκειται να συμβεί σήμερα, γι’ αυτό θέλω να φροντίσεις όλο το πλήρωμα να έχει πάρει πρωινό μέχρι τις 09.00 και να έχει φορέσει στεγνά ρούχα». Στις 08.30 το “Obdurate” έστειλε το ακόλουθο σήμα στο “Onslow”:

«Διόπτευση 210. Δύο αντιτορπιλικά».

Οι αξιωματικοί στη γέφυρα του “Onslow” έστρεψαν αμέσως τα κυάλια τους σε εκείνη την κατεύθυνση, αλλά δεν είδαν τίποτα. Παντού σκοτάδι. Ο Σέρμπρουκ διέταξε το “Obdurate” να ερευνήσει. Το αντιτορπιλικό στράφηκε προς τα νώτα της νηοπομπής και ο κυβερνήτης του, πλωτάρχης Σκλάτερ, διέκρινε και μία τρίτη σιλουέτα. Διέταξε τον σηματωρό να ζητήσει την ταυτότητα των άγνωστων σκαφών, αλλά δεν έλαβε απάντηση.

«Αυτό δεν θα ήταν περίεργο, αν ήταν ρωσικά», σκέφτηκε ο Σκλάτερ. Στάθηκε για λίγο αναποφάσιστος, όταν στις 09.15 η απάντηση ήρθε μόνη της: μικρές κόκκινες λάμψεις φώτισαν τον ορίζοντα και οι οβίδες εξερράγησαν στα αριστερά του. Η ναυμαχία της Θάλασσας Μπάρεντς είχε αρχίσει.

Παρακολουθώντας τη σκηνή από μακριά, ο Σέρμπρουκ φώναξε: «Ηχήστε συναγερμό Θέσεων Μάχης!». Οι τρεις σιλουέτες που είχε εντοπίσει το “Obdurate” ήταν τα αντιτορπιλικά της Ομάδας Μάχης του “Hipper”: “Friedrich Eckholdt”, “Richard Beitzen” και Z-29. Είχαν εμφανιστεί στα νώτα της νηοπομπής, προσελκύοντας την προσοχή των βρετανικών αντιτορπιλικών, ακριβώς όπως είχε σχεδιάσει ο Κούμμετς. Το “Obdurate” επεχείρησε να πλησιάσει τους τρεις επιδρομείς, αλλά δέχθηκε πυρά από το “Friedrich Eckholdt” και απομακρύνθηκε προς την κατεύθυνση του “Onslow”. Καθώς τα τέσσερα βρετανικά αντιτορπιλικά έστρεφαν όλα βορειοδυτικά για να αντιμετωπίσουν την επίθεση, το “Achates”, πιστό τις διαταγές του, άρχισε να προβάλει προπέτασμα καπνού καλύπτοντας τα φορτηγά. Πριν όμως, ακόμα το “Onslow” ολοκληρώσει τη στροφή του, ο Μάρτσαντ διέκρινε μία τεράστια μαύρη σιλουέτα να ξεπροβάλει μέσα από το λευκό, διάστικτο τείχος της χιονόπτωσης. Τα δύο πλοία απείχαν ελάχιστα και βρίσκονταν σε πορεία μετωπικής σύγκρουσης. Ακόμη κι αν ήταν μυωπικός, ο Σέρμπρουκ δεν θα μπορούσε να μην το δει – ήταν επτά φορές μεγαλύτερο από το πλοίο του.

 «Κατευθείαν επάνω του, Πιλότε!», διέταξε ο Σέρμπρουκ, παρακολουθώντας το εχθρικό σκάφος να στρέφει αριστερά για να εξαπολύσει την πρώτη πλήρη πλευρική ομοβροντία του κατά των βρετανικών αντιτορπιλικών.

ΤΟ “HIPPER” ΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ

«Εμπλέκομαι με τον εχθρό».

Το μήνυμα του Κούμμετς στις 09.36 έγινε δεκτό με ενθουσιασμό στο διοικητήριο του Χίτλερ στο Ράστενμπουργκ, όπου ετοιμαζόταν ο εορτασμός της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Τα πάντα έδειχναν ότι θα επρόκειτο για μία επανάληψη των θριάμβων του θέρους, μόνο που τώρα ο στόλος επιφανείας θα ήταν εκείνος που θα είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. O Kούμμετς είχε εντοπίσει την νηοπομπή και είχε ανοίξει την επίθεση στις 09.00 με το πρώτο φως, όπως ακριβώς προέβλεπε το σχέδιό του. Η προστασία της νηοπομπής ήταν πολύ μικρή για να ανταποκριθεί στο καθήκον της – τουλάχιστον θεωρητικά. Όμως ο Σέρμπρουκ δεν είχε καιρό για θεωρίες. Έπρεπε να πράξει το καθήκον του, ότι κι αν σήμαινε αυτό.

09.41. «Το εχθρικό σκάφος άνοιξε πυρ!», φώναξε ο αξιωματικός βάρδιας στο “Onslow”, καθώς όλα τα μάτια ήταν στραμμένα επάνω στην απειλητική, σκοτεινή φιγούρα.

«Τέσσερις πύργοι – δύο μπροστά, δύο πίσω»…

«Δεν είναι αρκετά μεγάλο για θωρηκτό. Πρέπει να είναι το “Hipper”».

Οι βολές του όμως δεν είχαν στόχο τους ίδιους. Τα πυρά του καταδρομικού κατευθύνονταν πολύ νοτιότερα, εναντίον του “Achates”, του οποίου η σιλουέτα διακρινόταν ολοκάθαρα επάνω στο μαύρο προπέτασμα καπνού που άφηνε για να καλύψει την νηοπομπή. Τεράστιοι πίδακες νερού υψώθηκαν σε μικρή απόσταση γύρω από το αντιτορπιλικό, μουσκεύοντας το πλήρωμα και σκορπίζοντας ένα χαλάζι πριονωτών θραυσμάτων. Το “Achates” άρχισε να ελίσσεται διαγράφοντας τεθλασμένες πορείες για να αποφύγει τα φονικά πυρά, τα οποία όμως το ακολουθούσαν με δυσοίωνη ακρίβεια. Δύο ομοβροντίες του “Hipper” εξερράγησαν σχεδόν δίπλα στην αριστερή πλευρά της γέφυρας. Παρότι καμία από τις βολές δεν είχε άμεση ευστοχία, οι ζημιές που προκάλεσαν τα θραύσματα των εκρήξεων στις λεπτές λαμαρίνες του αντιτορπιλικού ήταν κρίσιμες. Τα ηλεκτρικά κυκλώματα είχαν διακοπεί. Σαράντα νεκροί και τραυματίες, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο κυβερνήτης του πλοίου, κείτονταν κάτω από το κόκκινο ημίφως των διαδρόμων. Ερμάρια και τραπέζια είχαν αποκολληθεί από τα στηρίγματά τους και χτυπούσαν από πλευρά σε πλευρά, καθώς το μικρό σκάφος κλυδωνιζόταν από τις ομοβροντίες και τα κύματα. Η άμεση επέμβαση των “Onslow” και “Orwell” έδωσαν στο “Achates” τον χρόνο που χρειαζόταν για να απομακρυνθεί προς το μέρος της νηοπομπής, συνεχίζοντας να σκορπά το μαύρο προπέτασμά του.

Στις 09.45 ο Σέρμπρουκ είχε συγκροτήσει την δύναμή του. Τα “Onslow”, “Orwell” και “Obedient” είχαν τοποθετηθεί ανάμεσα στο Hipper και την νηοπομπή, προβάλλοντας σαν ασπίδα τους εαυτούς τους. Ο κυβερνήτης του «Hipper», Χανς Χάρτμαν, αναπροσάρμοσε γρήγορα την τακτική: έστρεψε τον δευτερεύοντα οπλισμό κατά των αντιτορπιλικών, ενώ κατηύθυνε τις βολές των κύριων πυροβόλων εναντίον της νηοπομπής.

«Πόσο απέχουν τα καταδρομικά μας;», ρώτησε ο Σέρμπρουκ τον αξιωματικό του και η απάντηση που έλαβε δεν τον ικανοποίησε:

«Μεταξύ 30 και 130 μιλίων».

Αυτό σήμαινε 1-4 ώρες μακριά, όταν πέντε λεπτά της αμέριστης προσοχής του “Hipper” αρκούσαν για να εξαφανίσουν τα αντιτορπιλικά του από προσώπου γης…

Για τον Άγγλο πλοίαρχο είχε έλθει η ώρα να εφαρμόσει την επικίνδυνη τακτική της παραπλάνησης. Το “Onslow” πλησίασε το αντίπαλο καταδρομικό προσποιούμενο μία επίθεση τορπιλισμού και το είδε να απομακρύνεται στα βόρεια, στρέφοντας την πρύμνη του στα αντιτορπιλικά για να παρουσιάζει μικρότερο στόχο. Για να ολοκληρωθεί η παραίσθηση του τορπιλισμού, ένας από τους οπτήρες του “Hipper” ανέφερε το ίχνος μίας τορπίλας! Ο δισταγμός και η αυθυποβολή είχαν στέψει με επιτυχία την τακτική του Σέρμπρουκ: η απειλή του τορπιλισμού απομάκρυνε τα γερμανικά. Στις 09.55 έλαβε το πρώτο ενθαρρυντικό σήμα από την έναρξη της μάχης. Προερχόταν από το HMS “Sheffield” και έλεγε: «Πλησιάζω με πορεία 170^ο».

Ο Κούμμετς είχε καταλάβει πλέον ότι για να χτυπήσει τα μεταγωγικά έπρεπε πρώτα να θέσει εκτός μάχης τα αντιτορπιλικά που του έκλειναν τον δρόμο. Η δύο επόμενες ομοβροντίες του έπεσαν κοντά στο “Onslow”. To βρετανικό σκάφος ανταπέδωσε τα πυρά, αλλά μόνο με τους πύργους «Β» και «Υ», αφού οι «Α» και «Χ» είχαν μπλοκάρει από τη συσσώρευση χιονιού. Οι επόμενες γερμανικές βολές πλησίασαν ακόμα περισσότερο τον στόχο τους, υψώνοντας πίδακες εκατέρωθεν της γέφυρας του Σέρμπρουκ. Ακολούθησαν δύο εκρήξεις δίπλα στην πρύμνη του, εκτοξεύοντας χιλιάδες ατσάλινα θραύσματα στο διαμέρισμα των τορπιλών. Ο αξιωματικός βολής του “Hipper” είχε βρει πια την απόσταση και η ευστοχία ήταν απλά θέμα χρόνου. Τα θραύσματα των εκρήξεων είχαν πλέον αρχίσει να σφυρίζουν γύρω από το πλήρωμα στην γέφυρα του “Onslow”. Στις 10.30 εκκωφαντικοί κρότοι συγκλόνισαν το πλοίο, όταν μία από τις οβίδες της πέμπτης ομοβροντίας του “Hipper” εξερράγη κοντά στο μηχανοστάσιο.

«Μηχανοστάσιο αναφέρει ζημιές!»… «Αριστερά 10 – πηδάλιο 0-6-0»… «Εχθρική ομοβροντία, πλησιάζει…προς…»

Ο χειριστής του ραντάρ είχε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πριν σκοτωθεί για να συνειδητοποιήσει ότι οι οβίδες κατευθύνονταν επάνω του. Η γερμανική οβίδα διέλυσε την καπνοδόχο και τα θραύσματα ξεχύθηκαν παντού, διαρρηγνύοντας σωληνώσεις στο μηχανοστάσιο και σκοτώνοντας τον δεξιό οπτήρα το πίσω μέρος της γέφυρας. Ένα από αυτά βρήκε τον Σέρμπρουκ στο πρόσωπο. Ανάμεσα στα βογκητά των τραυματισμένων, ο Μάρτσαρντ άκουσε κι εκείνο του διοικητή του και γύρισε να κοιτάξει. Το πρόσωπό του ήταν μία ματωμένη, παραμορφωμένη μάζα. Το θραύσμα είχε καταστρέψει την αριστερή οφθαλμική κόγχη, την μύτη και το μέτωπο, αφήνοντας τον αριστερό οφθαλμό να κρέμεται στο μάγουλό του.  Πριν ο Μάρτσαρντ προλάβει να αντιδράσει, η επόμενη γερμανική ομοβροντία εξερράγη ανάμεσα στους πύργους «Α» και «Β», ανοίγοντας μία τρύπα διαμέτρου 1,8 μ. Ολόκληρο το πρόσθιο μέρος του καταστρώματος τυλίχθηκε στις φλόγες, με τα σώματα νεκρών και ετοιμοθάνατων σκορπισμένα παντού. Ο Μάρτσαρντ, ακόμα σώος, με τη στολή του καταματωμένη, προσπάθησε να απομακρύνει τον Σέρμπρουκ από τη γέφυρα. Εκείνος, καταπνίγοντας τον πόνο και διατηρώντας την ψυχραιμία του, αρνήθηκε να μετακινηθεί. Παρέμεινε στη θέση του συνεχίζοντας να δίνει διαταγές. Για τον Μάρτσαρντ ήταν ακατανόητο πως αυτός ο άνθρωπος ήταν ακόμα δυνατόν να βλέπει και να μιλάει:

«Όλο αριστερά! Προπέτασμα καπνού και μείωση  στους 15 κόμβους».

Τα πάντα ήταν τυλιγμένα σε μία βρυχόμενη κόλαση φωτιάς. Η χαλύβδινη υπερκατασκευή ήταν μία μάζα στρεβλωμένων μετάλλων και πτωμάτων, με τις φλόγες να κατατρώγουν τα πάντα. Οι άνδρες της ομοχειρίας των δύο πυροβόλων ήταν όλοι νεκροί και μαζί τους κι εκείνοι του πρόσθιου διαμερίσματος της Ομάδας Αποκαταστάσεως Ζημιών. Με την ναυαρχίδα του να απομακρύνεται φλεγόμενη πίσω από ένα προπέτασμα καπνού, αριθμώντας 47 νεκρούς και τραυματίες, ο Σέρμπρουκ παρέδωσε την διοίκηση στον αντιπλοίαρχο Κίνλοχ του “Obedient” και μόνο τότε δέχθηκε να απομακρυνθεί από την θέση του για να λάβει τις πρώτες βοήθειες.

Με τα “Onslow” και “Achates” εκτός μάχης, η μόνη προστασία που διέθετε πλέον η νηοπομπή ήταν τα “Obedient”, “Orwell” και “Obdurate” - τρία αντιτορπιλικά για να αντιμετωπίσουν την πανίσχυρη δύναμη του Κούμμετς. Στις 10.42 το “Hipper” και τα τρία αντιτορπιλικά του συνέχιζαν την βορειοανατολική πορεία τους, όταν διέκρινε μία σιλουέτα να εμφανίζεται στα αριστερά της πλώρης του. Τα πυροβόλα του άνοιξαν αμέσως πυρ, προκαλώντας μοιραία πλήγματα στο ναρκαλιευτικό “Bramble”. Έχοντας να ασχοληθεί με σοβαρότερα θέματα, ο Κούμμετς διέταξε τα “Friedrich Eckholdt” και “Richard Beitzen” να αποτελειώσουν το άτυχο ναρκαλιευτικό. Μαχόμενο μέχρι τέλους με τον πενιχρό οπλισμό του, θα βυθιζόταν αύτανδρο λίγο μετά τις 10.50.

Σαρώνοντας κάθε αντίσταση με τα βαριά πυροβόλα του, το “Hipper” και το Ζ-29 έστρεψαν νότια, κατευθυνόμενα άμεσα εναντίον της νηοπομπής. Στις 11.15 ο Κίνλοχ, ηγούμενος των τριών αντιτορπιλικών, διέταξε το “Achates” να ενωθεί μαζί τους. Παρότι βαριά χτυπημένο από την αρχή της μάχης, εξακολουθούσε να προστατεύει την νηοπομπή με το προπέτασμά του. Αλλάζοντας όμως πορεία για να ακολουθήσει την νέα του διαταγή, βγήκε μέσα από το ίδιο το προπέτασμα καπνού που σκορπούσε, ακριβώς την στιγμή που εμφανιζόταν μπροστά του το “Hipper”. Ο πρώτος κανονιοβολισμός του καταδρομικού αιφνιδίασε άσχημα το τραυματισμένο αντιτορπιλικό. Με τις ζημιές που είχε υποστεί, οι ελιγμοί ήταν σχεδόν μάταιοι.  Την επόμενη στιγμή η βίαια έκρηξη ενός άμεσου πλήγματος διέλυσε τη γέφυρα. Το πλήρωμα προσπαθούσε απεγνωσμένα να ελέγξει τις φλόγες, όταν η δεύτερη ομοβροντία του “Hipper” βρήκε πάλι τον στόχο της. Εκείνο ήταν και το χαριστικό πλήγμα. Στις 12.54 ένα από τα πλοία της νηοπομπής περισυνέλεξε τους 80 επιζώντες του και στις 13.14, με μία αυξανόμενη κλίση 60^ο το γενναίο μικρό αντιτορπιλικό αναποδογύρισε και βυθίστηκε.

Τα προβλήματα των Βρετανών όμως, είχαν μόλις αρχίσει. Καθώς το “Onslow” κατευθυνόταν ΝΑ για να ηγηθεί της νηοπομπής, ο Μάρτσαρντ έλαβε την αναφορά ενός πλοίου της νηοπομπής για εμφάνιση μεγάλου σκάφους στα ΝΔ, κατευθυνόμενου ΒΑ. Ο Μάρτσαρντ δεν άργησε να το αναγνωρίσει. Ήταν το “Luetzow”. Η λαβίδα του Κούμμετς είχε κλείσει ακριβώς την στιγμή που τα βρετανικά σκάφη συνοδείας δέχονταν επανειλημμένα πλήγματα, βυθιζόμενα το ένα μετά το άλλο…

«Σε απόσταση πέντε μιλίων στα δεξιά της πλώρης μας, εμφανίστηκε σιωπηλά η τεράστια σιλουέτα του “Luetzow” μέσα από το χιόνι. Κατευθυνόταν ΒΒΑ και εφόσον το βλέπαμε εμείς, σίγουρα μας έβλεπε κι εκείνο. Η αναπνοή όλων μας σταμάτησε και απλά περιμέναμε την πρώτη ομοβροντία». Και τη στιγμή που όλοι πίστευαν ότι τα πάντα είχαν χαθεί, το θωρηκτό χάθηκε και πάλι σιωπηλά μέσα στο σκοτάδι και το χιόνι, όπως ακριβώς είχε εμφανιστεί - σαν πλοίο-φάντασμα.

Στις 09.22 ο άπειρος κυβερνήτης του “Luetzow” είχε διακρίνει στα βόρεια τις λάμψεις των πυροβόλων του “Hipper” και κατευθύνθηκε ΒΑ για να συναντήσει την νηοπομπή. Λίγο αργότερα ο χειριστής του ραντάρ ανέφερε αρκετά στίγματα στην οθόνη του σε απόσταση πέντε μιλίων, αλλά στον ορίζοντα δεν διακρινόταν τίποτε, εκτός από το χιόνι και τα προπετάσματα καπνού των αντιτορπιλικών. Στο ημερολόγιό του σημείωσε:

«Τοπική χιονόπτωση-κακή ορατότης. Αναγνώριση ιχνών αδύνατη».

Αποφάσισε να παρακάμψει την χιονόπτωση από τα ανατολικά, ελπίζοντας να εξασφαλίσει καλύτερη ορατότητα. Υποπτεύθηκε ότι επρόκειτο για την νηοπομπή, αλλά δεν ήταν βέβαιος. Εξάλλου οι διαταγές καλούσαν τους διοικητές να επιδείξουν σύνεση. Αυτό ακριβώς είχε πράξει κι εκείνος: αν είχε στείλει τα αντιτορπιλικά του να εξερευνήσουν, θα άφηνε το θωρηκτό του απροστάτευτο, ενώ ταυτόχρονα, θα διακινδύνευε μία συμπλοκή μεταξύ φίλιων και εχθρικών αντιτορπιλικών μέσα στο σκοτάδι, τον καπνό και το χιόνι, όπου οποιαδήποτε αναγνώριση θα ήταν παρακινδυνευμένη. Σύμφωνα με την κρίση του και υπό το φως των διαταγών που είχε λάβει, αυτός ήταν ο ασφαλέστερος τρόπος προσέγγισης της νηοπομπής. Ακόμα και στις 11.36, όταν πλέον επιβεβαίωσε την παρουσία εχθρικών αντιτορπιλικών στα αριστερά του, απέφυγε να εμπλακεί: «Εμπλοκή με τα εχθρικά σκάφη απεφεύχθη λόγω του αυξανόμενου σκότους και των δυσμενών καιρικών συνθηκών».

Η στρατηγική του Κούμμετς είχε λειτουργήσει τέλεια, αλλά η χρυσή ευκαιρία είχε χαθεί: τα βρετανικά αντιτορπιλικά προσπαθούσαν να αποκρούσουν την επίθεση του “Hipper”, η νηοπομπή είχε στρέψει νότια, απομακρυνόμενη από την απειλή του καταδρομικού και κατευθυνόταν προς το “Luetzow” και τα αντιτορπιλικά του – μόνο που ο Στάνγκε την είχε αφήσει να περάσει από μπροστά του χωρίς να ρίξει έναν κανονιοβολισμό, χωρίς να εξαπολύσει μία τορπίλη…

Την ίδια στιγμή, λίγο βορειότερα, οι μοναδικοί εναπομείναντες υπερασπιστές της νηοπομπής, τα “Obedient”, “Orwell” και “Obdurate” έπρατταν το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: εξαπέλυαν προπέτασμα καπνού και προσεύχονταν για την άφιξη του Μπέρνετ. Στις 11.32 ο Κούμμετς, περιμένοντας ακόμα την επέμβαση του “Luetzow”, έστειλε το ακόλουθο μήνυμα στο αρχηγείο του:

«Εμπλέκομαι με την δύναμη προστασίας. Δεν υπάρχουν καταδρομικά με την νηοπομπή». Το σήμα αποτελούσε την επιβεβαίωση των πιο αχαλίνωτων ονείρων του Χίτλερ! Ο Κούμμετς βέβαια, δεν γνώριζε την ευκαιρία που είχε χάσει ο Στάνγκε, αλλά παρόλα αυτά απείχε ελάχιστα από την επίτευξη του σκοπού του. Οι δύο Ομάδες Μάχης ήταν ακέραιες και έτοιμες να ενωθούν για να σαρώσουν από μπροστά τους τα τρία βρετανικά αντιτορπιλικά και να εξολοθρεύσουν την νηοπομπή. Τέσσερα λεπτά αργότερα μετά την εκπομπή του μηνύματος, στις 11.36, μία ομοβροντία 24 οβίδων εκρήγνυτο γύρω από το “Hipper”. Προερχόταν από μία απόσταση οκτώ μιλίων στα δεξιά του. Η Δύναμη “R” είχε καταφθάσει, ανατρέποντας τα πάντα…

Το αντιτορπιλικό HMS «Onslow», ναυαρχίδα του Σέρμπρουκ. Κατάφερε να κρατήσει μακριά το “Hipper” επί μισή ώρα, έως ότου επλήγη σοβαρά και τέθηκε εκτός μάχης. Όλα τα αντιτορπιλικά της κλάσης “O” που πήραν μέρος στη μάχη (“Obedien”, “Orwell”, “Obdurate”)  ήταν δίδυμα σκάφη του.  

Το 'Onslow' με τα χτυπήματα που δέχτηκε στην ναυμαχία

Το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS “Achates”. Βυθίστηκε αφού δέχθηκε δύο φορές την επίθεση του “Hipper”.  

ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ

Από όσο μπορούσε να γνωρίζει ο Κούμμετς, η δύναμη του Μπέρνετ είχε εμφανιστεί από το πουθενά. Στις 11.05 το ραντάρ του Βρετανού υποναύαρχου έδειξε το στίγμα ενός πλοίου μεγαλύτερου από αντιτορπιλικό και ταχύτερου από μεταγωγικό – άρα εχθρικό. Στις 11.28, πλησιάζοντας γρήγορα από τα βόρεια, τα δύο καταδρομικά του είχαν διακρίνει τις λάμψεις των κανονιοβολισμών του “Hipper” τη στιγμή που αυτό βύθιζε το “Achates”. Παρατηρώντας με τα κυάλια του από την γέφυρα του “Sheffield”, μέσα από τη θολή ατμόσφαιρα του αποσυρόμενου αρκτικού λυκόφωτος, ο Μπέρνετ είδε πυκνό μαύρο καπνό να κυλά πάνω στην επιφάνεια του νερού, κατά μήκος του νότιου ορίζοντα. Τότε κατάλαβε: η δύναμη του Σέρμπρουκ βρισκόταν σε κίνδυνο και εξαπέλυε προπέτασμα καπνού για να καλύψει τη νηοπομπή. Το μόνο που μπορούσε να ελπίζει τώρα, ήταν ότι τα γερμανικά πλοία δεν είχαν εισέλθει ακόμα ανάμεσα στις τάξεις της νηοπομπής, αποδεκατίζοντας τα μεταγωγικά της. Καθώς το στίγμα στην οθόνη του “Sheffield” μεγάλωνε, το ανυποψίαστο “Hipper”, απαλλαγμένο από την παρουσία του “Achates”, κατηύθυνε τα πυρά του εναντίον του “Obedient”. Ολοκληρώνοντας τον ελιγμό του, παρουσίασε ολόκληρη την πλευρική του όψη στα πυροβόλα του “Sheffield”. Με την διαταγή του Μπέρνετ, δώδεκα οβίδες των 6" άφησαν τις κάννες των πυροβόλων του με ταχύτητα 3.600 χ.α.ω., ακολουθούμενες 20 δευτερόλεπτα αργότερα από εκείνες του “Jamaica”. Οι δύο πρώτες ομοβροντίες του “Sheffield” εξερράγησαν αριστερά του “Hipper”, η τρίτη και η τέταρτη δεξιά του. Η πέμπτη βρήκε τον στόχο της. Mία από τις οβίδες εξερράγη ανάμεσα στην καπνοδόχο και τον κύριο ιστό, πλήττοντας το βαρύ καταδρομικό στην δεξιά πλευρά, 3,5 m. κάτω από την ίσαλο γραμμή, πλημμυρίζοντας το τρίτο λεβητοστάσιο με νερά. H οβίδα είχε χτυπήσει κάτω από την θωρακισμένη ζώνη της ισάλου, ακριβώς τη στιγμή που το γερμανικό καταδρομικό εκτελούσε μία βίαιη κλειστή στροφή αριστερά, εκθέτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την δεξιά πλευρά των υφάλων του στην βολή του“Sheffield”. Μέσα από το ημίφως της ατμόσφαιρας, η θαμπή, κόκκινη λάμψη της έκρηξης έγινε αμέσως αντιληπτή στην γέφυρα του βρετανικού καταδρομικού. Η επίθεση του Μπέρνετ είχε επιτύχει ολοκληρωτικό αιφνιδιασμό: οι πύργοι του “Hipper” ήταν όλοι στραμμένοι αριστερά, βάλλοντας κατά του “Obedient”.  

Πλοίαρχος Ρόμπερτ Σαίντ Βίνσεντ Σέρμπρουκ, διοικητής της δύναμης αντιτορπιλικών της νηοπομπής. Σαράντα ενός ετών την στιγμή της ναυμαχίας, λιγομίλητος, ευγενικός, με καθαρά χέρια και λεπτά δάχτυλα, θύμιζε ελάχιστα δοκιμασμένο ναυτικό. Η συνοδεία της JW-51B, αν και ήταν η πρώτη του αποστολή στον Αρκτικό ωκεανό, του απέφερε επάξια τον Σταυρό της Βικτωρίας για την θαρραλέα υπεράσπιση της νηοπομπής. Κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας τραυματίστηκε σοβαρά στο πρόσωπο και υπέστη προσωρινή απώλεια της όρασης. Παρά την σοβαρή του κατάσταση παρέμεινε στην θέση του, εξακολουθώντας να διευθύνει τη μάχη.  

Με την ταχύτητά του μειωμένη στους 28 κόμβους, το χτυπημένο “Hipper” έστρεφε δεξιά για να αντιμετωπίσει τον απροσδόκητο κίνδυνο, ανταπαντώντας στα πυρά. Αλλά η ανωτερότητα του βρετανικού ραντάρ έδινε το πλεονέκτημα στον Μπέρνετ. Οι βρετανικές βολές ήταν γρήγορες και ακριβείς, καταφέρνοντας στην ναυαρχίδα του Κούμμετς δύο ακόμα διαδοχικές ευστοχίες. Η πρώτη έπληξε το μέσον του καταστρώματος, τυλίγοντας στις φλόγες το υπόστεγο του αεροσκάφους. Η δεύτερη διέτρησε την δεξιά πλευρά του σκάφους, διαπερνώντας στην πορεία της όλα τα εσωτερικά διαμερίσματα, προκαλώντας αρκετές απώλειες στα πληρώματα, και καταλήγοντας στην αριστερή πλευρά, χωρίς όμως να εκραγεί! Στην γέφυρα επικρατούσε σύγχυση. Ο Κούμμετς δεν είχε καμία προειδοποίηση για την παρουσία των αντίπαλων σκαφών στα βόρειά του. Κρίνοντας όμως από την έκταση των ζημιών που είχε δεχθεί μπορούσε να συμπεράνει ότι επρόκειτο περί καταδρομικού. Εάν συνέβαινε πράγματι κάτι τέτοιο, τότε βρισκόταν μεταξύ ενός εχθρικού καταδρομικού στα βόρεια και των αντιτορπιλικών της νηοπομπής στα νότια. Χωρίς κανένα ίχνος από την αναμενόμενη επέμβαση του “Luetzow” που θα μπορούσε εύκολα να αναστρέψει την κατάσταση προς όφελός του, ένιωθε χαμένος μέσα στην αβεβαιότητα. Αυτό ενίσχυσε την πεποίθησή του ότι οποιαδήποτε σκέψη περί ανεξάρτητης δράσης των αντιτορπιλικών του εναντίον εχθρικών σκαφών έπρεπε να αποκλεισθεί, αφού η παρουσία τους ήταν απαραίτητη για την προστασία του. Καθώς ο πολικός χειμώνας ρουφούσε τις τελευταίες αμυδρές ακτίνες του λυκόφωτος, τόσο φαίνονταν να μειώνονται και οι πιθανότητές του για μία επιτυχή επίθεση κατά της νηοπομπής. Στις 11.37, στρέφοντας νότια για να απομακρυνθεί από τα εύστοχα εχθρικά πυρά, διαμήνυσε στα αντιτορπιλικά του:

«Απεμπλακείτε, στέψατε δυτικά!».

Την στιγμή της εμφάνισης της δύναμης του Μπέρνετ, τα “Friedrich Eckholdt” και “Richard Beitzen” βρίσκονταν νοτιότερα, αποτελειώνοντας το “Bramble”. Με τη λήξη εκείνης της μάχης και την λήψη της τελευταίας διαταγής του Κούμμετς, έστρεψαν βόρεια για να ενωθούν πάλι με την ναυαρχίδα και το Ζ-29. Έχοντας πλήρη άγνοια της παρουσίας των βρετανικών καταδρομικών, το “Friedrich Eckholdt” διέκρινε στα βόρεια τις αμυδρές σκιές δύο πολεμικών σκαφών και λάμψεις κανονιοβολισμών. Πιστεύοντας ότι προέρχονταν από το “Hipper” και το Ζ-29, διέπραξε το μοιραίο σφάλμα να κατευθυνθεί προς τα εκεί. Στις 11.45 τα δύο αντιτορπιλικά έπεσαν κυριολεκτικά επάνω στα πυροβόλα των “Sheffield”. Οι οπτήρες του αναγνώρισαν αμέσως την σιλουέτα ενός αντιτορπιλικού πίσω αριστερά και περίμεναν με αγωνία κάποιο σημείο αναγνώρισης.

«Έχει δύο καπνοδόχους…».

«Τα δικά μας έχουν μόνο μία!».

Από απόσταση μικρότερη των δύο μιλίων το “Sheffield” άνοιξε πυρ με όλο του τον οπλισμό, από τα βαρύτερα πυροβόλα των 6", μέχρι τα ελαφρύτερα των 20 mm.

Στην γέφυρα του “Friedrich Eckholdt” επικράτησε πανικός. Όλοι νόμισαν ότι δέχονταν φίλια πυρά του “Hipper”, το οποίο δεν τους είχε αναγνωρίσει. Οι σηματωροί εξέπεμψαν απεγνωσμένα σήματα.

«Eckholdt προς Hipper: Με βομβαρδίζεις!»…

Η απάντηση δεν ήλθε από το “Hipper”, αλλά από το “Richard Beitzen” το οποίο συνειδητοποίησε τη φρικτή αλήθεια:

«Beitzen προς Eckholdt: Όχι. Είναι αγγλικό καταδρομικό!».

Πριν ακόμα το “Eckholdt” προλάβει να αντιδράσει, το “Sheffield” ξέσπαγε την οργή του σχεδόν εξ επαφής επάνω στο καταδικασμένο αντιτορπιλικό. Από τέτοια απόσταση δεν υπήρχε σωτηρία. Οι δύο πρώτες ομοβροντίες το έπληξαν θανάσιμα και η τρίτη το χτύπησε καταμεσής, τσακίζοντάς το στα δύο σαν ξύλινο κλαδί. Σε λιγότερο από δύο λεπτά βυθιζόταν με την πρύμνη, αύτανδρο, παρασύροντας τον πλοίαρχο Σέμμελ (Schemmel) και τους 340 άνδρες του στον παγωμένο βυθό. Το “Richard Beitzen” μετά βίας απέφυγε την ίδια μοίρα, αλλάζοντας γρήγορα πορεία και ξεφεύγοντας από το “Jamaica”, το οποίο είχε ήδη αργήσει να εκμεταλλευτεί την σύγχυση.

Το αντιτορπιλικό “Friedrich Eckholdt” (Z-16) δέχεται μοιραίο πλήγμα από το HMS “Sheffield” και βυθίζεται αύτανδρο. 

 «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΚΚΙΝΑ»

Εν τω μεταξύ, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα κύματα του Αρκτικού, στην θαλπωρή και την εορταστική ατμόσφαιρα του Ράστενμπυργκ της ανατολικής Πρωσίας, ο Χίτλερ αγωνιούσε για κάποια είδηση για την πρόοδο της μάχης. Αυτή ήλθε στις 11.45 από το U-354, το οποίο βρισκόταν ακόμα στην περιοχή:

«Παρακολουθώντας από αυτή την τοποθεσία, η μάχη έχει αγγίξει το αποκορύφωμά της. Όλος ο ορίζοντας είναι κόκκινος».

Η φρασεολογία του ανθυποπλοίαρχου Χέρσελμπ μπορούσε να σημαίνει μόνο ένα πράγμα: η νηοπομπή βρισκόταν στο έλεος των πανίσχυρων πυροβόλων του Κούμμετς. Μαζί με τις ευχές για την είσοδο του Νέου Έτους, ο Χίτλερ βιάστηκε να ανακοινώσει στους καλεσμένους του:

«Το Γερμανικό Ναυτικό μόλις σημείωσε μία μεγαλειώδη νίκη!». Μόνο το επόμενο απόγευμα θα μάθαινε την ταπεινωτική αλήθεια.

Την ίδια ώρα το “Luetzow” έκανε επιτέλους την πολυαναμενόμενη εμφάνισή του, διακρίνοντας πλέον καθαρά την νηοπομπή, αλλά ο Στάνγκε, αντί να ορμήσει κατευθείαν ανάμεσα στις τάξεις των ανίσχυρων φορτηγών, προτίμησε να διατηρήσει απόσταση ασφαλείας, ανοίγοντας πυρ με τον δευτερεύοντα οπλισμό των 6". Ήταν η δεύτερη και τελευταία φορά που έχανε μία μοναδική ευκαιρία η οποία σπανίως παρουσιάζεται σε κυβερνήτη πολεμικού σκάφους.

Ο απόηχος των κανονιοβολισμών του Μπέρνετ από τα βορειοανατολικά είχε ακουστεί σαν θεόσταλτο δώρο για τα “Obedient”, “Orwell” και “Obdurate”, τα οποία τώρα έσπευσαν να κατευθυνθούν προς τον νέο κίνδυνο, σκορπίζοντας διαρκώς προπέτασμα καπνού. Οι βολές του “Luetzow” προκάλεσαν μικρές ζημιές σε ένα μεταγωγικό, ενώ το Ζ-30 εξαπέλυσε τορπίλες εναντίον της νηοπομπής, χωρίς επιτυχία. Η εμφάνιση των τριών βρετανικών αντιτορπιλικών αποθάρρυνε τον Στάνγκε, ο οποίος προτίμησε να στρέψει βορειοδυτικά για να ενωθεί με το “Hipper”. Η παγίδα είχε κλείσει, αλλά όλοι δίσταζαν να πλήξουν αποφασιστικά τον κυκλωμένο και αδύναμο αντίπαλο. Περί τις 12.30 τα δύο γερμανικά σκάφη ένωσαν τις προσπάθειές τους στην εξουδετέρωση των αντιτορπιλικών, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στο “Obdurate”. Σύντομα όμως, τα “Sheffield” και “Jamaica” επενέβησαν και πάλι σώζοντας τα αντιτορπιλικά. Τα σκάφη αντάλλαξαν πυρά μεταξύ τους, με το “Hipper” να προκαλεί κάποιες ζημιές στα καταδρομικά του Μπέρνετ, έως ότου, κατά ειρωνική σύμπτωση, αμφότεροι οι αντίπαλοι αποφάσισαν να διακόψουν την σύγκρουση για τους ίδιους ακριβώς λόγους: πίστευαν ότι μειονεκτούσαν έναντι του αντιπάλου τους και ότι ήταν ευάλωτοι σε επιθέσεις αντιτορπιλικών.  

Ο Μπέρνετ ορθώς συνειδητοποίησε ότι δεχόταν πλέον ταυτόχρονα πυρά από το “Hipper” στα δυτικά και το “Luetzow” στα νότια, ενώ τα γερμανικά αντιτορπιλικά βρίσκονταν στην κατάλληλη θέση για επιθέσεις τορπιλισμού. Κατόπιν αυτών άλλαξε πορεία προς βορρά, απομακρυνόμενος από την συμπλοκή. Ο Κούμμετς διέθετε ακόμα το τακτικό πλεονέκτημα, αλλά το πρόβλημα ήταν ότι δεν το γνώριζε. Έστω κι αν οι ζημιές ήταν ελεγχόμενες, το “Hipper” είχε δεχθεί τρία πλήγματα, τα οποία μείωναν την μαχητική του δυνατότητα. Με την ορατότητα πλέον να έχει μειωθεί στο ελάχιστο και τις περιοριστικές διαταγές να στοιχειώνουν τη σκέψη του, θεώρησε ότι είχε ήδη διακινδυνεύσει αρκετά «…εναντίον ισοδύναμων αντιπάλων» και όφειλε να υποκύψει στις απαιτήσεις των διαταγών. Διέταξε απεμπλοκή και επιστροφή στην Νορβηγία.

Επιστρέφοντας στο Άλτενφιορντ, ο Στάνγκε σημείωνε με θλιβερό τόνο στο ημερολόγιό του:

«Καθώς αποσυρόμεθα  από τη σκηνή της μάχης είναι δύσκολο να αποδιώξουμε το συναίσθημα ότι, παρότι η κατάσταση φαινόταν να μας ευνοεί, σταθήκαμε ανίκανοι να πλήξουμε τη νηοπομπή ή να σημειώσουμε οποιαδήποτε επιτυχία».

Στις 3 Ιανουαρίου 1943 τα φορτηγά πλοία της JW-51B αγκυροβολούσαν άθικτα στο Μουρμάνσκ της Ρωσίας…

ΤΟ ΟΝΕΙΔΟΣ

 Αν και από άποψη αριθμών, η ναυμαχία είχε καταλήξει σαν μία τακτική νίκη των Γερμανών, στην πραγματικότητα ήταν μία ταπεινωτική στρατηγική ήττα η οποία αντανακλούσε την έλλειψη επιθετικού πνεύματος. Ένα γερμανικό αντιτορπιλικό είχε βυθιστεί εξ αιτίας ενός σφάλματος αναγνώρισης, το “Hipper” είχε υποστεί σοβαρές ζημιές και το “Luetzow”, παρά την στιβαρή παρουσία του, δεν είχε επιδείξει τίποτα περισσότερο από μία έλλειψη τόλμης που άγγιζε τα όρια της δειλίας. Τα δε γερμανικά αντιτορπιλικά, αν και από μόνα τους ήταν απόλυτα ικανά να θέσουν εκτός μάχης τα τρία εναπομείναντα βρετανικά, ο Κούμμετς και ο Στάνγκε τα κρατούσαν διαρκώς κοντά τους για να εξασφαλίσουν την δική τους προστασία. Ακόμη και οι αντίπαλες απώλειες ενός αντιτορπιλικού, ενός ναρκαλιευτικού και οι βαριές ζημιές που είχαν υποστεί τα “Onslow” και “Obdurate” ήταν αδύνατον να μειώσουν το αίσθημα του όνειδους. Μία πανίσχυρη Ομάδα Μάχης, ένα ευφυέστατο σχέδιο, αφοσιωμένοι διοικητές και αξιόμαχο προσωπικό - όλα προδομένα από την ηττοπάθεια του Χίτλερ. Αν και ο Κούμμετς κατηγορήθηκε ότι η εκτέλεση του σχεδίου του απαιτούσε συνεργασία και συντονισμό μονάδων οι οποίες απείχαν 150 χιλιόμετρα μέσα στο σκοτάδι, υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες, τα γεγονότα είχαν αποδείξει ότι το σχέδιο είχε πετύχει. Δυστυχώς όμως, οι ήττες αναζητούν κάποιον υπεύθυνο, και αυτός δεν θα μπορούσε να είναι ο Φύρερ.  

Ο κυβερνήτης του “Hipper”, πλοίαρχος Χανς Χάρτμαν, πίεζε διαρκώς τον Κούμμετς προς μία επιθετικότερη τακτική, αλλά η διαρκής επανάληψη της φράσης του Φύρερ περί «…αποφυγής περιττών κινδύνων» έκαναν τον Κούμμετς υπερεπιφυλακτικό.

Ο Καγκελάριος, ξέσπασε την ασυγκράτητη οργή του πάνω στον Ραίντερ, σε έναν εκρηκτικό μονόλογο 90 λεπτών. Η απόφασή του ήταν αμετάκλητη: όλα τα θωρηκτά θα μετατρέπονταν σε παλιοσίδερα, τα πυροβόλα τους θα μεταφέρονταν στην παράκτια άμυνα και το μέταλλο θα ανακυκλωνόταν για να μετατραπεί σε κάποιο χρησιμότερο όπλο. Ο Ραίντερ διαμαρτυρήθηκε ότι απαιτούσε από το ναυτικό του νίκες χωρίς να διακινδυνεύει απώλειες. Οι αυστηρές και ηττοπαθείς διαταγές του στερούσαν την νίκη από τους κυβερνήτες των πλοίων του, οι οποίοι έτρεμαν την οργή του περισσότερο από τον εχθρό. Παρότι το δράμα και η απώλεια 230.000 στρατιωτών του στον θύλακα του Στάλινγκραντ δεν φαινόταν να βαραίνει ιδιαίτερα τη συνείδησή του, ο Χίτλερ έδειχνε μία παθολογική ευαισθησία στην πιθανή απώλεια ενός καταδρομικού του.

Πριν υποβάλει την παραίτησή του, ο Ραίντερ του παρέδωσε ένα υπόμνημα στο οποίο ανέφερε ότι η καταστροφή του στόλου επιφανείας θα έκανε τους Βρετανούς να «…ξεσπάσουν σε κραυγές θριάμβου», όταν μάθαιναν ότι είχαν κερδίσει «…τη μεγαλύτερη αναίμακτη νίκη της ιστορίας τους». Ο Χίτλερ έκανε κάποιο σαρκαστικό σχόλιο, αλλά κατά βάθος προβληματίστηκε. Μάταιος κόπος. Οι φοβίες ποτέ δεν εγκαταλείπουν έναν άνθρωπο. Ακριβώς έναν χρόνο αργότερα, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, κατόπιν επίμονων αιτήσεων του ναύαρχου Νταίνιτς, αποτόλμησε μία τελευταία ναυτική επιχείρηση, διαπράττοντας τα ίδια ακριβώς σφάλματα. Στις 25 Δεκεμβρίου 1943 το βαρύ καταδρομικό “Scharnhorst” απέπλευσε για να καταδιώξει την JW-55B κάτω από παρόμοιες συνθήκες και δεσμεύσεις. Μαχόμενο ολομόναχο σε μία επική, αλλά μονόπλευρη ναυμαχία, βυθίστηκε από συντριπτικά ανώτερες δυνάμεις, μαζί με 1.932 άνδρες του πληρώματός του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1.       Michael Pearson “Red Sky in the Morning, The Battle of the Barents Sea”, Airlife 2002.

2.       Dudley Pope “73 North, The Battle of the Barents Sea”, Weidenfeld & Nicolson, 1958”

3.       Edwyn Gray “Hitler’s Battleships” Leo Cooper, 1992”.

4.       M.J. Whitley “German Destroyers of WWII”, Naval Institute Press, 1991.